Waar blijven nou toch mijn gedachten…

Controle

Drie 10 daagse Vipassana meditatie cursussen heb ik nu gevolgd in Een- West onder leiding van Matthijs Schouten. Eerst vijf dagen alleen beoefening van anapana om zoals dit heet de geest tot rust te brengen. Een heel karwei voor die geest om te gaan rusten en dan ook nog in de ademhaling. De ademhaling is saai en de geest onrustig. Gelukkig spreekt de leraar op een vriendelijke en niet dwingende toon om het kwartier een paar zinnen. Zo droom je niet weg in gedachten en blijf je bij de les. Soms hoor je zijn stem precies op het moment dat je meent juist te verzaken in je voornemen.
Mentaal tot rust komen duurt dagen.
De aandacht gaat “na veel geklaag en gejammer” uiteindelijk bij het meditatieobject liggen “zoals een kalf bij de paal waaraan het is vastgebonden nadat het bij zijn moeder is weggehaald”. Zo staat het in een Dhammalezing. Pas op dag vijf begint de beoefening van Vipassana: voor een dieper inzicht in de werkelijke aard van alle verschijnselen.

Mijn hele werkend leven heb ik mij geoefend en bekwaamd in min of meer logisch nadenken, combineren en vasthouden van ideeën en gedachten om anderen daarmee te kunnen helpen. Immers fijn toch als de ander merkt dat je diens verhalen aan elkaar rijmt, kunt duiden en bovenal onthoudt.
Heel wat complimenten heb ik ontvangen voor deze vaardigheden.

Zeer korte duur

Bij mijn derde cursus werd mij na een paar dagen steeds duidelijker dat mijn gedachten er maar zeer kort zijn. Steeds staan ze op zichzelf. Ze vormen geen lang snoer. Het blijken vele los van elkaar en mogelijk wel in het verlengde liggende schakels te zijn.

Brandende vraag

Tijdens het mediteren schenk je geen aandacht aan gedachten die opkomen. “Door terug te keren naar de adem en plaats tussen neus en bovenlip lukt dat aldoor beter,” zo stelde ik bij mezelf vast. “En de gedachten die er wel zijn raken meer en meer op de achtergrond.” Dat was een merkwaardige gewaarwording – heel fascinerend en ook wel griezelig.
Dat griezelige waarnemen hoorde  bij een nieuwe gedachtestroom die ik heldhaftig verwees naar iets van verder weg. Ik ging terug naar de plaats waar ik met mijn aandacht nu moest zijn: de adem.
Er was intussen een fysieke spanning voelbaar en ik maakte mij zorgen over die zo intense ervaring en de almaar verdwijnende gedachten.
Naar voren geroepen voor de dagelijkse checking en bij de leraar zittend was er de onbedwingbare behoefte om mijn zorgen uit te spreken. Ik dacht: “Het is nu het enige moment om een antwoord te krijgen op deze brandende kwestie”. Het zou anders weer tot de volgende dag duren eer ik mijn mond open mocht doen. Dus eenmaal voor aan bij de leraar zittend, wachtte ik op zijn vraag:” Zo en hoe gaat het vandaag”?
Ook omdat ik de belofte had afgelegd eerlijk te zijn, durfde ik mijn brandende vraag te stellen.
“Waar blijven nou toch mijn gedachten, ik wil ze wel terug grijpen en aan elkaar koppelen maar waar zijn ze nu”?
De leraar antwoordde:” Er is nergens een grote archief kast vol met gedachten”.

Totaal verbouwereerd, onder de indruk van z’n antwoord, wat beschaamd over mijn vraag en bovenal opgelucht keerde ik terug naar mijn plaats. Al verder oefenend bedacht ik dat het toch wel behoorlijk onnozel was dat ik daar zelf niet op gekomen was. Ik had het best zelf kunnen bedenken en deed dit toch niet.

Niet gaan zoeken

Halverwege de cursus gingen we over tot Vipassana, terwijl ik net de realisatie had verkregen dat er geen groot archief bestaat voor al mijn gedachten. Ik nam mij voor de gedachten niet ergens nog te gaan zoeken. En ik zag ernaar uit om tijdens de checking met de leraar en alle anderen te delen dat ik had besloten het hele gedoe los te gaan laten.

Alles beweegt

Bij de avondzitting, terwijl ik de aanwijzingen opvolgde van de leraar, begon opeens uit het niets alles in mij te bewegen. Overdonderd door deze gewaarwording deed ik mijn ogen open en weg was het. Zodra ik mijn ogen sloot was het er weer. Ik begon mezelf licht te knijpen en dan gebeurde hetzelfde; het was meteen weg. Vol van deze bizarre en ook overweldigende gewaarwording van bewegingen in mijn lichaam vertrok ik om 20.30 uur richting mijn bed.

Opwinding

Een hele opgave in je bed liggen met een kamergenoot en mij willen houden aan de afspraak van het Edele Stilzwijgen. Het liefst had ik het willen delen met haar, de kamergenoot met wie ik voor de tweede keer de kamer deelde. Ze was mij vertrouwd genoeg. Ik had ook wel de gang op willen lopen en alle mede studenten wakker willen maken om te vertellen wat ik nu beleefd had.
Vol opwinding lag ik te bedenken hoe ik toch kon gaan slapen, het was immers zo weer 04.30 uur. Uiteindelijk bracht ik mijn aandacht weer naar de adem, wetende dat ik als ik dit in de morgen weer zou ervaren, het tijdens de checking zou delen.

Beweging is niet eens te volgen

De volgende ochtend voelde ik bij het wakker worden meteen een soort vreugdevolle opwinding. Een soort van “de dag van de waarheid en die ook nog met vertrouwen tegemoet zien”.
Stipt op tijd, om 04.30 uur zat ik in de meditatiezaal en met het sluiten van mijn ogen was “het” er meteen: de gewaarwording van bewegingen in mijn lichaam.
En toen wist ik ook:  “Ik kan het gerust delen want het is gewoon zo”.
Tijdens de dagelijkse checking, beginnend met de vraag” Hoe is het vandaag met je” vertelde ik dus over de bewegingen overal in mijn lichaam en over mijn vaststelling dat die zo snel en voortdurend zijn, dat ze niet te volgen zijn dus laat staan vast te houden.

De dagen erna nam ik steeds opnieuw dezelfde enorme beweging in mezelf waar. Ik  realiseerde mij aldoor beter wat nu “De ware aard van alle verschijnselen” is. En dat wat in mijn lichaam gebeurde, zich ook afspeelde in mijn geest.

Het is een feit dat een mens steeds terugkerende en zichzelf bevestigende patronen heeft opgebouwd. Het steeds weer voortborduren op een ingenomen gedacht; het samen vallen ermee; en dit ook nog eens zich toe-eigenen. Ik begon deze processen beter te begrijpen en ik zag het mezelf doen, al dat opbouwen en toe-eigenen.
Dat niet meer doen, er niet meer in tuinen was wat ik wilde. Maar wat ben ik dan en vooral wie? Dat blijft een open vraag.

Mijn 3de 10 daagse liep weer ten einde. Mijn geest lag als het kalf tevreden rustend bij de paal. Nu wel in een wereld, waarin alles beweegt en in het besef dat er geen archief kast bestaat en er niks valt vast te houden.

Manon van Wijk